Οι κοινοί επίκτητοι σπίλοι (common acquired nevi) είναι καλά περιγεγραμμένες, στρογγυλές έως ωοειδείς βλάβες, με διάμετρο από 2 μέχρι 6 χιλιοστά και φαίνονται συμμετρικοί, με ομαλά και σαφώς περιγεγραμμένα όρια.
Διακρίνονται σε τρεις τύπους, ανάλογα με την ιστολογική εντόπιση των σπιλοκυττάρων: σε συνδεσμικούς (junctional), μεικτούς (compound) και ενδοχοριακούς (intradermal) ή σπιλοκυτταρικούς σπίλους. Ενώ οι συνδεσμικοί σπίλοι είναι κηλιδώδεις και σκουρόχρωμοι, οι μεικτοί σπίλοι παρουσιάζουν διαφόρου βαθμού υπέγερση και είναι πιο ανοιχτόχρωμοι, ενώ οι ενδοχοριακοί σπίλοι είναι ακόμη περισσότερο υπεγερμένοι και χρώματος ανοικτού καστανού ή στο χρώμα του δέρματος. Ο σπίλος του Becker (Becker’snevus) εμφανίζεται κατά κύριο λόγο στους άνδρες ως μια ανώμαλου σχήματος μελαγχρωματική περιοχή, η οποία εντοπίζεται χαρακτηριστικά στους ώμους, τον ανώτερο θώρακα ή την ράχη. Ο σπίλος αυξάνεται σταδιακά σε μέγεθος κατά τα πρώτα χρόνια, καθώς κηλίδες ανώμαλου χρώματος αναπτύσσονται στην περιφέρεια του και ενσωματώνονται στην μεγαλύτερη βλάβη. Τριχοφυΐα μπορεί να αναπτυχθεί τόσο μέσα όσο και κοντά στη βασική κηλίδα, ωστόσο η πυκνότητα των τριχών μπορεί να διαφέρει σημαντικά. Παρόλο που θεωρείται καλοήθης βλάβη, ο σπίλος του Becker έχει συσχετισθεί με το μελάνωμα, όπως διαπιστώθηκε σε σειρά 9 ασθενών οι οποίοι ανέπτυξαν τόσο σπίλο του Becker όσο και μελάνωμα (Fehr & συνεργάτες). Οι άτυποι μελανοκυτταρικοί σπίλοι (atypical melanocytic nevi) θεωρείται ότι κατέχουν μια ενδιάμεση θέση μεταξύ των κοινών επίκτητων σπίλων και του κακοήθους μελανώματος. Πολύ συχνά χαρακτηριστικά των άτυπων μελανοκυτταρικών σπίλων είναι η ασυμμετρία, τα ανώμαλα ή ασαφή όρια, η ποικιλομορφία στο χρώμα και η διάμετρος μεταξύ των 5 και των 15 χιλιοστών. Οι άτυποι μελανοκυτταρικοί σπίλοι μπορεί είναι μονήρεις ή πολλαπλοί και μπορεί να παρουσιάζονται είτε “σποραδικά”, χωρίς ιστορικό οικογενούς μελανώματος ή άτυπων σπίλων είτε σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό άτυπων σπίλων και μελανώματος. Και στις δύο περιπτώσεις φαίνεται να συνδέονται με αύξηση του κινδύνου για την εμφάνιση μελανώματος.
Σπίλοι με συγκεκριμένα ιστολογικά κριτήρια θεωρούνται ότι παρουσιάζουν αρχιτεκτονική διαταραχή και μπορεί να παρουσιάζουν ή όχι κυτταρική ατυπία. Η αντιμετώπιση των άτυπων σπίλων περιλαμβάνει πλήρη εκτομή με όριο όριο εκτομής τα 2 χιλιοστά, ώστε να είναι εφικτή η πλήρης παθολογοανατομική αξιολόγηση. Αν η βλάβη παρουσιάζει χαμηλού βαθμού ατυπία, δεν απαιτείται περαιτέρω εκτομή εφόσον έχει αφαιρεθεί ολόκληρος ο σπίλος. Αν η βλάβη παρουσιάζει μετρίου βαθμού ατυπία, συνιστάται νέα χειρουργική εκτομή με καθαρά όρια. Σε περίπτωση υψηλού βαθμού ατυπίας απαιτείται ευρύτερη χειρουργική εκτομή με όριο εκτομής τα 5 χιλιοστά. Ασθενείς με πολυάριθμους άτυπους σπίλους και θετικό οικογενειακό ιστορικό πολλαπλών άτυπων σπίλων ή μελανώματος (ή και των δύο) πάσχουν από το σύνδρομο οικογενών άτυπων σπίλων – μελανωμάτων και πρέπει να παρακολουθούνται κάθε 3 με 6 μήνες με ολόσωμες φωτογραφίες, καθώς και φωτογράφιση των σπίλων με την πιο άτυπη εμφάνιση.
Οι σπίλοι Spitz είναι τυπικά θηλώματα ή οζίδια με θολωτό σχήμα, ομοιόμορφο καφε-ερυθρό χρώμα, καλά περιγεγραμμένα όρια και μέση διάμετρο τα 8 χιλιοστά. Το 50% από αυτούς αναγνωρίζεται σε ασθενείς με ηλικία κάτω των 10 ετών και στο 70% των περιπτώσεων η διάγνωση τίθεται μέσα στις πρώτες 2 δεκαετίες της ζωής. Οι περισσότερες βλάβες εντοπίζονται στην κεφαλή και τον τράχηλο. Ιστολογικά, οι σπίλοι Spitz εμφανίζουν εστίες μεγάλων επιθηλιοειδών ή ατρακτοειδών κυττάρων (ή και τα δύο), τα οποία εκτείνονται από την επιδερμίδα μέχρι το χόριο, με σχηματισμό σαν ανεστραμμένη «σφήνα» ή «σαν βροχή». Η αντιμετώπιση των σπίλων Spitz συνίσταται σε πλήρη χειρουργική εκτομή, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθή ιστολογική διάγνωση και να προληφθεί η υποτροπή. Οι σπίλοι Spitz με ατυπία πρέπει να εξαιρούνται με όριο 1 εκατοστό και μετεγχειρητική παρακολούθηση κάθε 6 με 12 μήνες. Η τεχνική του λεμφαδένα φρουρού μπορεί να έχει εφαρμογή στην αντιμετώπιση αυτών των σπίλων. Οι κοινοί κυανοί σπίλοι (blue nevi) είναι καλά περιγεγραμμένα, θολωτά θηλώματα ή οζίδια με διάμετρο 5-10 χιλιοστά, που μπορεί να εμφανιστούν οπουδήποτε, αλλά στο 50% των περιπτώσεων εντοπίζονται στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών και των ποδιών. Η ιστολογική εξέταση αναδεικνύει μελανοκύτταρα στο χόριο, τα οποία πιστεύεται ότι προέρχονται από τη νευρική ακρολοφία. Οι κυτταρικοί κυανοί σπίλοι είναι οζίδια ή πλάκες με χρώμα κυανό-γκρίζο ή μαύρο, διαμέτρου 1-3 εκατοστών. Σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις εντοπίζονται στους γλουτούς ή την ιεροκοκκυγική περιοχή και ακολουθούν σε συχνότητα το τριχωτό της κεφαλής, το πρόσωπο και τα πόδια. Η αναλογία κυανών προς κυτταρικών κυανών σπίλων είναι 5:1. Οι κακοήθεις κυανοί σπίλοι είναι σπάνιες μορφές κακοήθους μελανώματος, που αναπτύσσονται στους κυτταρικούς κυανούς σπίλους. Αναπτύσσονται ως πολυοζώδεις ή πλακώδεις βλάβες, κυρίως στο τριχωτό της κεφαλής με διάμετρο αρκετών εκατοστών. Μπορούν να αναπτυχθούν denovo είτε σε προϋπάρχοντες, καλοήθεις, κυτταρικούς κυανούς σπίλους ή επί άλλων μελαγχρωματικών δερματικών βλαβών (σπίλοι του Itoκαι του Ota). Οι κυανοί σπίλοι που είναι μικρότεροι από 1 εκατοστό, κλινικά αμετάβλητοι και σε τυπικές ανατομικές θέσεις δεν χρειάζονται χειρουργική εκτομή. Ωστόσο, χειρουργική εκτομή επιβάλλεται σε βλάβες που αλλάζουν, αναπτύσσονται denovo, είναι πολυοζώδεις ή πλακώδεις. Οι κυτταρικοί κυανοί σπίλοι πρέπει να εξαιρούνται πλήρως για να αποφευχθεί η λανθασμένη διάγνωση και η υποτροπή και λόγω του σπάνιου αλλά καλά τεκμηριωμένου κινδύνου για κακοήθη εξαλλαγή.
Οι συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι ταξινομούνται σε μικρούς (<1.5 εκατοστά), μεσαίους (1.5 μέχρι 20 εκατοστά) και γιγάντιους (>20 εκατοστά). Οι μικρού και μεσαίου μεγέθους σπίλοι είναι συνήθως εφικτό να εξαιρεθούν χειρουργικά, ενώ οι γιγάντιοι σπίλοι απαιτούν συχνά εκτομή σε στάδια ή πολύπλοκες επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής (δερματικά μοσχεύματα κλπ). Παρόλο που όλοι οι συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι είναι επιρρεπείς σε κακοήθη εξαλλαγή, ο πιθανός κίνδυνος συνδέεται με το μέγεθος του σπίλου και είναι χαμηλός, μεταξύ 3% και 10%.
Για περισσότερες πληροφορίες και υπεύθυνη ενημέρωση επικοινωνήστε με τον κο Όθωνα Μιχαήλ, Γενικό Χειρουργό, Διευθυντή Χειρουργικής Κλινικής Ιατρικού Παλαιού Φαλήρου και Υπεύθυνο Τμήματος Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής, Τηλ.: 2109520070, 6944435931 | Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. | http://www.omichail.gr
