Οι σπίλοι είναι βλάβες που υπάγονται στην κατηγορία των αμαρτωμάτων του δέρματος, δηλαδή είναι περίγραπτες δυσπλασίες εμβρυϊκής προέλευσης, που αφορούν ένα ή περισσότερα στοιχεία του δέρματος.
Βρίσκονται στα όρια της νεοπλασίας χωρίς όμως να έχουν τις περισσότερες φορές προοδευτική ανάπτυξη. Διακρίνονται σε υπερπλαστικούς σπίλους, όταν υπάρχει υπερπλασία ενός ή περισσοτέρων στοιχείων της δυσπλασίας, και απλαστικούς όταν υπάρχει έλλειψη των στοιχείων αυτών. Καθώς το δέρμα είναι ένας σύνθετος ιστός, οι σπίλοι του δέρματος ποικίλλουν σημαντικά, ανάλογα με το στοιχείο από το οποίο προέρχονται.
Μελαχρωματικοί σπίλοι
Μελαχρωματικοί ονομάζονται οι σπίλοι που προέρχονται από τα μελανοκύτταρα. Τα μελανοκύτταρα προέρχονται από τη νευρική ακρολοφία, δηλαδή έχουν την ίδια προέλευση με τα νευρικά κύτταρα. Ιστολογικά οι σπίλοι διακρίνονται σε οριακούς ή συνδεσμικούς (junctional nevi), σε χοριακούς (intradermal nevi) και μικτούς (compound nevi). Το μέγεθος και ο αριθμός των σπίλων ποικίλλει κατά άτομο. Ένας ενήλικας της λευκής φυλής φέρει κατά μέσο όρο 15-20 μελαχρωματικούς σπίλους. Η σημασία που έχουν οι μελαχρωματικοί σπίλοι στην ανάπτυξη κακοήθους μελανώματος φαίνεται από το γεγονός ότι 75% των ασθενών με μελάνωμα αναφέρουν την ύπαρξη προϋ¬πάρχοντος μελαχρωματικού σπίλου στο σημείο αυτό.
Οι μελαχρωματικοί σπίλοι μπορούν να διακριθούν σε συγγενείς και επίκτητους. Οι πρώτοι με τη σειρά τους διακρίνονται σε μικρούς, μεγάλους και γιγαντιαίους συγγενείς μελαχρωματικούς σπίλους. Στους μεγάλους και τους γιγαντιαίους σπίλους η πιθανότητα ανάπτυξης μελανώματος είναι περίπου 10%, και όταν συμβαίνει είναι πάντα θανατηφόρο. Γι’ αυτό συνιστάται η χειρουργική αφαίρεση των σπίλων αυτών. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τον πρώτο μήνα της ζωής του νεογνού, τα σπιλοκύτταρα στους σπίλους αυτούς βρίσκονται αρκετά επιφανειακά, μπορούν δε να αφαιρε¬θούν με διάφορες τεχνικές απόξεσης ή απολέπισης του δέρματος, αποφεύγοντας έτσι μεγάλες επεμβάσεις κατά την ενηλικίωση.
Οι επίκτητοι μελαχρωματικοί σπίλοι μπορούν να εμφανιστούν με διάφορες κλινικές μορφές. Η γνώση των μορφών αυτών είναι σημαντική για τη διαφορική διάγνωση από το μελάνωμα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τους επίκτητους μελαχρωματικούς σπίλους του Unna, του Miescher, του Clark και της Spitz. Ο τελευταίος ονομαζόταν και νεανικό μελάνωμα. Άλλοι επί¬κτητοι μελαχρωματικοί σπίλοι είναι ο κυανούς σπίλος (blue nevus) και ο σπίλος με αχρωστική άλω (halo nevus). Εκτός των παραπάνω η διαφορική διάγνωση του μελανώματος πρέπει να γίνεται από το μελαχρωματικό βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το θρομβωθέν αιμαγγείωμα, το πυογόνο κοκκίωμα και τη μελαγχρωματική σμηγματορροϊκή υπερκεράτωση. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει επίσης ότι μερικές φορές το μελάνωμα του δέρματος παρουσιάζεται με αχρωστική μορφή.
Οι δυσπλαστικοί σπίλοι
Σήμερα πιστεύουμε ότι υπάρχει μία ακολουθία στην εξαλλαγή των μελανοκυττάρων σε κακοήθεις όγκους. Η σειρά έχει ως εξής:
Μελαχρωματικός σπίλος > δυσπλαστικός σπίλος (dysplastic nevous, DN) > μελάνωμα με ακτινωτή φάση ανάπτυξης (radial growth face, RGF) > μελάνωμα με κάθετη φάση ανάπτυξης (vertical growth face, VGF) > μεταστατική νόσος.
Ο κλινικός γιατρός που εξετάζει μία μελαχρωματική βλάβη θα πρέπει να υποδείξει στον ασθενή εάν η βλάβη θα πρέπει να αφαιρεθεί. Γενικά τα κλινικά σημεία που υποδεικνύουν ότι ένας σπίλος μπορεί να έχει δυσπλασία υπακούουν στον κανόνα ABCD, όπου έχει προστεθεί και το F.
• Asymmetry (ασυμμετρία, όχι πάντα)
• Βorder (ανώμαλα, ασαφώς διαγραφόμενα ή μη ψηλαφητά όρια)
• Colour (χρωματική ανομοιογένεια των βλαβών από ανοιχτές έως σκούρες, με καφέ ή ερυθρωπό υπόστρωμα)
• Diameter >5 mm (συνήθως μεταξύ 5-12 mm)
• Flatness (επίπεδη υπέργερση του δέρματος, μερικές φορές σαν στόχος)
Σήμερα στη διάθεση του ιατρού βρίσκονται διάφορες φωτογραφικές μέθοδοι με υπολογιστική ανάλυση των μελαχρωματικών βλαβών, που βοηθούν στη διάγνωση δυσπλασίας με αρκετή ακρίβεια.
Οι δυσπλαστικοί σπίλοι είναι ισχυρότατος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη μελανώματος. Μπορούν να διακριθούν σε δύο ομάδες. Σε αυτούς που ανευρίσκονται σε μέλη οικογενειών στις οποίες τουλάχιστον δύο μέλη έχουν παρουσιάσει μελάνωμα, και σε αυτούς χωρίς οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό μελανώματος. Στη δεύτερη ομάδα ο σχετικός κίνδυνος ανά¬πτυξης μελανώματος είναι < του 10% για ολόκληρη τη ζωή, ενώ στην πρώτη αγγίζει το 100%.
Όταν τεθεί η υποψία δυσπλαστικού σπίλου συνίσταται η χειρουργική αφαίρεσή του (αφαιρετική βιοψία). Το παρασκεύασμα στέλνεται πάντα για ιστολογική εξέταση, η οποία θα επιβεβαιώσει την κλινική υποψία με καθιερωμένα κριτήρια.
Για περισσότερες πληροφορίες και υπεύθυνη ενημέρωση επικοινωνήστε με τον κο Όθωνα Μιχαήλ, Γενικό Χειρουργό, Διευθυντή Χειρουργικής Κλινικής Ιατρικού Παλαιού Φαλήρου και Υπεύθυνο Τμήματος Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής, Τηλ.: 2109520070, 6944435931 | Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. | http://www.omichail.gr
